Radioligandy PSMA w diagnostyce raka prostaty – analiza porównawcza

Jakie parametry analizowano w badaniu PSMA-PET?

Przedstawione badanie stanowi retrospektywną analizę porównawczą aktywności pęcherza moczowego przy zastosowaniu różnych radioligandów PSMA w obrazowaniu PET/CT raka prostaty. Autorzy przeanalizowali dane z 210 badań wykonanych zarówno w ramach standardowej opieki medycznej, jak i protokołów badawczych, oceniając wpływ wyboru radioligandu oraz zastosowania diuretyku na poziom aktywności w pęcherzu moczowym.

Populacja badana obejmowała pacjentów z rakiem prostaty poddanych obrazowaniu PET/CT z wykorzystaniem jednego z czterech radioligandów: 68Ga-PSMA-11, 18F-DCFPyL, 18F-rhPSMA-7.3 lub 18F-PSMA-1007. Badania przeprowadzono w ośrodkach Emory University (USA) oraz Aga Khan University Hospital (Kenia). Z analizy wykluczono pacjentów z cewnikiem moczowym, nefrostomią, niewydolnością nerek (eGFR < 60 ml/min/m²) oraz po operacjach odprowadzenia moczu. Pacjenci otrzymywali dożylnie radioligand, a następnie po około 60-minutowym okresie inkubacji wykonywano badanie PET/CT. W przypadku badań z diuretykiem, 20 mg furosemidu podawano jednocześnie z radioligandem.

Czy radioligandy i diuretyk wpływają na aktywność pęcherza?

Analiza wykazała istotne różnice w poziomie aktywności pęcherza moczowego między różnymi radioligandami PSMA. Najniższą aktywność w pęcherzu zaobserwowano dla 18F-PSMA-1007 z medianą SUVmean 1,75 (zakres: 0,4-6,4), co odpowiada najmniejszemu wydzielaniu tego radioligandu z moczem (około 1,2% podanej aktywności w ciągu pierwszych 2 godzin). 18F-rhPSMA-7.3 wykazał pośrednią aktywność z medianą SUVmean 10,00 (zakres: 1,9-140,0), natomiast 68Ga-PSMA-11 i 18F-DCFPyL charakteryzowały się najwyższą aktywnością w pęcherzu z medianą SUVmean odpowiednio 15,92 (zakres: 2,0-106,0) i 25,7 (zakres: 7,9-87,6).

Zastosowanie 20 mg furosemidu podanego jednocześnie z radioznacznikiem znacząco obniżyło aktywność w pęcherzu moczowym. Dla 18F-rhPSMA-7.3 zaobserwowano 71% redukcję aktywności (mediana SUVmean 2,95), natomiast dla 68Ga-PSMA-11 osiągnięto 36% redukcję (mediana SUVmean 10,21). Co istotne, aktywność 18F-rhPSMA-7.3 po zastosowaniu furosemidu zbliżyła się do bazowej aktywności 18F-PSMA-1007 bez diuretyku. Jednocześnie podanie furosemidu prowadziło do zwiększenia objętości pęcherza moczowego.

Badanie wykazało istotną odwrotną korelację między objętością pęcherza a poziomem aktywności mierzonej jako SUVmax dla całej analizowanej grupy. Zależność ta była najbardziej wyraźna dla 18F-rhPSMA-7.3 (zarówno z furosemidem, jak i bez), a w mniejszym stopniu dla 18F-DCFPyL i 18F-PSMA-1007. Dla 68Ga-PSMA-11 nie zaobserwowano istotnej korelacji między aktywnością a objętością pęcherza.

Wyniki badania potwierdzają wcześniejsze doniesienia. Wartości dla 18F-PSMA-1007 były zbliżone do danych opublikowanych przez Rahbar i wsp., którzy podawali medianę SUVmean 3,08 (IQR = 1,66-4,74) po 60 minutach od podania bez diurezy. Podobnie, mediana SUVmean dla 18F-rhPSMA-7.3 wynosząca 10,00 była zbliżona do wartości 12,5 (zakres: 0,7-887) raportowanej w badaniach LIGHTHOUSE i SPOTLIGHT. W przypadku 68Ga-PSMA-11 z furosemidem, uzyskana mediana SUVmean 10,21 była wyższa niż 5,3 raportowana przez Uprimny i wsp., co może wynikać z różnic w protokole diurezy, który w ich badaniu obejmował dodatkowo podanie 500 ml soli fizjologicznej dożylnie.

Co oznaczają wyniki dla praktyki klinicznej?

Wyniki badania mają istotne implikacje kliniczne. Wysoka aktywność w pęcherzu moczowym może utrudniać wykrywanie drobnych zmian w obrębie loży po prostatektomii lub w gruczole krokowym, szczególnie przy niskich poziomach PSA. W badaniach fazy III z wykorzystaniem obrazowania PSMA-PET wykazano doskonały wskaźnik wykrywania zmian przy rosnących poziomach PSA, jednak przy PSA poniżej 0,5 ng/ml wskaźniki wykrywalności wahają się między 38% a 64%. Oznacza to, że zatwierdzone radioligady PSMA nie zlokalizują miejsca nawrotu raka prostaty u 1/3 do 2/3 pacjentów z PSA poniżej 0,5 ng/ml.

Wybór radioligandu o niższej aktywności w pęcherzu lub zastosowanie protokołu z diuretykiem może poprawić czułość diagnostyczną, zwłaszcza w przypadku podejrzenia wznowy miejscowej. Dodatkowo, większa objętość pęcherza z rozcieńczoną aktywnością nie tylko zmniejsza efekt przesłaniania, ale również odsuwa pęcherz od loży prostaty, co ułatwia wizualizację tego obszaru. Ma to także znaczenie w planowaniu radioterapii, gdyż wypełniony pęcherz o niższej aktywności lepiej odzwierciedla warunki podczas symulacji CT do planowania leczenia.

Podsumowując, badanie wskazuje na znaczące różnice w aktywności pęcherza moczowego między różnymi radioligandami PSMA, z najniższą aktywnością dla 18F-PSMA-1007 i najwyższą dla 18F-DCFPyL. Zastosowanie furosemidu jest skuteczną strategią redukcji aktywności w pęcherzu, szczególnie dla 18F-rhPSMA-7.3. Istnieje również odwrotna zależność między objętością pęcherza a poziomem aktywności dla większości radioligandów PSMA, co sugeruje, że większa objętość pęcherza może korzystnie wpływać na jakość obrazowania struktur sąsiadujących.

Podsumowanie

Retrospektywna analiza 210 badań PET/CT z wykorzystaniem czterech różnych radioligandów PSMA (68Ga-PSMA-11, 18F-DCFPyL, 18F-rhPSMA-7.3, 18F-PSMA-1007) wykazała istotne różnice w ich wpływie na aktywność pęcherza moczowego. 18F-PSMA-1007 charakteryzował się najniższą aktywnością w pęcherzu, podczas gdy 18F-DCFPyL wykazywał najwyższą. Zastosowanie furosemidu znacząco redukowało aktywność w pęcherzu, szczególnie w przypadku 18F-rhPSMA-7.3 (71% redukcji) i 68Ga-PSMA-11 (36% redukcji). Zaobserwowano także odwrotną korelację między objętością pęcherza a poziomem aktywności dla większości radioligandów. Wyniki badania mają istotne znaczenie kliniczne, szczególnie w kontekście diagnostyki wznowy miejscowej raka prostaty przy niskich poziomach PSA, gdzie wysoka aktywność w pęcherzu może utrudniać wykrywanie zmian.